سیستم مدیریت محتوا چیست و انواع CMS

اگر به دنبال راه اندازی وب سایت و شروع کسب و کار آنلاین هستید، حتما تا به حال اسم سیستم مدیریت محتوا یا CMS به گوشتان خورده است! اما واقعا CMS چیست؟ سیستم مدیریت محتوا به افرادی که تجربه یا دانش کافی در زمینه طراحی سایت ندارند چه کمکی می‌کند؟ چطور می‌توان با CMS یک وب سایت شرکتی، سایت فروشگاهی و غیره طراحی کرد؟ در ادامه این مطلب به تمام سوالات شما در ارتباط با CMS پاسخ خواهیم داد و نکات بسیار مفیدی با شما عزیزان به اشتراک می‌گذاریم.

تعریف سیستم محتوا یا CMS

سیستم مدیریت محتوا (CMS) یا Content Management System، نرم‌افزاری است که روی سرور سایت نصب و امکان پیکربندی و توسعه سایت برای طراحان وب سایت را فراهم می‌کند. همچنین امکان مدیریت محتوا، اصلاح، ویرایش و در نهایت انتشار محتوای دیجیتال اعم از متن، عکس، فایل صوتی یا ویدئویی و دیگر فرمت‌ فایل‌ها در سایت را برای مدیران وب سایت‌ها فراهم می‌کنند.

CMSها از اوایل قرن بیستم و با فراگیر شدن اینترنت، جایگاه اصلی خود را پیدا کرد و چند سال بعد از ظهور بطور قابل توجهی پیشرفت کرد. در دهه اخیر سامانه‌های مدیریت محتوا به قدری پیشرفت کرده‌اند که هر فردی از هر قشری که در سطح اینترنت فعالیت می‌کند با این ابزارها سروکار دارد. 

انواع سیستم مدیریت محتوا

سامانه‌های مدیریت محتوا انواع گوناگونی دارند، اما در یک نگاه اجمالی می‌توان آنها را به دو دسته زیر تقسیم کرد که در ادامه به بررسی و مقایسه آنها می‌پردازیم:

• کدباز(Open Source)
• اشتراکی(SAAS)

سیستم مدیریت محتوای کد باز(Open Source)

کد باز، متن باز یا Open Source به نرم‌افزارهایی گفته می‌شود که کاربران می‌توانند به کد آن برنامه دسترسی داشته باشند و آن برنامه را توسعه یا تغییر دهند. با دسترسی به کدها خوتان یا برنامه‌نویسی که استخدام کردید ، می‌توانید در ظاهر و باطن سایت تغییرات دلخواهتان را ایجاد و خطاهای موجود را برطرف کنید.

دقت کنید که برای سیستم مدیریت محتوای کد باز به کدنویس نیاز ندارید، مگر اینکه بخواهید سایت کسب و کارتان را توسعه دهید و تغییرات اساسی در آن ایجاد کنید. زیرا در CMS متن باز همه امکاناتی که برای مدیریت وب سایت لازم دارید، نظیر

• قراردادن مطلب روی سایت
• قرار دادن محصولات در سایت فروشگاهی
• امکان ثبت نام در سایت
• درج لوگو
• وارد کردن اطلاعات کسب و کار
• و ….

بدون نیاز به کدنویسی برای شما فراهم شده است. به علاوه سیستم‌های مدیریت محتوای متن باز کاملا رایگان هستند. تنها زمانی که بخواهید برای آنها قالب اختصاصی طراحی کنید، آنها را توسعه دهید و پشیبانی آن را به شخص دیگری بدهید باید هزینه‌هایی پرداخت کنید. رایج‌ترین سیستم‌های مدیریت محتوای متن باز عبارتند از وردپرس، جولا و دروپال. در ادامه این سه CMS را معرفی کرده و مزایا و معایب آنها را بررسی می‌کنیم:

سیستم مدیریت محتوای وردپرس

وردپرس رایگان اولین پیشنهادی است که هنگام انتخاب یک CMS از فعالان این حوزه خواهید شنید. در حال حاضر تعداد 60 میلیون وب سایت در دنیا با CMS وردپرس ساخته شده‌اند. از مهم‎‌ترین دلایل محبوبیت وردپرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم‌حجم بودن
• رایگان بودن
• داشتن پلاگین‌های مختلف
• بهینه بودن برای موتورهای جستجو

البته وردپرس هم بدون عیب نیست و مانند هر برنامه دیگری معایبی دارد که بارزترین آنها به شرح زیر می‌باشد:

• این CMS بیشتر برای وبلاگ‌نویسی مناسب است و با نصب افزونه‌های مختلف نظیر افزونه فروشگاه ساز ووکامرس ماهیت وب سایتی به خود می‌گیرد. نصب افزونه‌های مختلف روی سایت موجب کندی ووردپرس می‌گردد.
• مشکل دیگر پشتیبانی ضعیف وردپرس است. زمانی که با مشکلی مواجه شدید باید سوالاتان را از دیگران بپرسید یا در اینترنت جستجو کنید. در این مورد باید بگوییم که جای نگرانی نیست، زیرا افراد متخصص زیادی در زمینه کار با وردپرس وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند.

سامانه مدیریت محتوای جوملا

CMS جوملا در سال 2001 پا به عرصه وجود گذاشت و به یک رقیب قدرتمند برای وردپرس تبدیل شد. این سیستم مدیریت محتوا نصب و راه‌اندازی سریعی دارد و هرگونه سایتی از وبلاگ گرفته تا سایت‌های بزرگ با آن قابل طراحی است. تنها رابط کاربری نسبتا پیچیده این نرم‌افزار است که در شروع کار ممکن است برای افراد مبتدی ناخوشایند باشد. به عبارت ساده‌تر رابط کاربری جوملا چندان کاربر پسند نیست. مهم‌ترین مزیت جوملا داشتن بیش از 6000 افزونۀ مختلف و کاربردی می‌باشد.

سیستم مدیریت محتوای دروپال

دروپال یکی دیگر از سیستم‌های مدیریت محتواست که اگرچه به اندازه وردپرس دانلود نشده اما از زمان معرفی تا به امروز حسابی غوغا کرده و توجه افراد زیادی را به خود جلب کرده است. از مهم‌ترین و بی‌نظیرترین ویژگی‌های مثبت این CMS می‌توان به سرعت خوب بارگذاری صفحات، زمان پاسخگویی سریع‌تر، امنیت بالا و پشتیبانی قوی اشاره کرد.
نکته مثبت دیگر وجود وجود 6000 افزونه برای دروپال است که توسعه دروپال را تا حد زیادی آسان‌تر کرده است.

سامانه مدیریت محتوای اشتراک(SAAS)

سرویس اشتراکی(Software As A Service) یا اجاره نرم‌افزار که به اختصار SAAS گفته می‌شود، سیستمی است که امکانات‌ سیستم‌های کدباز را دارد با این تفاوت که به کدهای آنها دسترسی ندارید و باید آن را از شرکت‌های ارائه دهنده سیستم مدیریت محتوای اشتراکی ه صورت اشتراک سالیانه، ماهیانه یا بستۀ محصول بخرید.

با خرید اشتراک، برای طراحی قالب، پشتیبانی، اجاره هاست، استخدام طراح سایت و… نیازی به پرداخت هزینه مجزا نخواهید داشت. زیرا شرکت ارائه دهنده سرویس SAAS همه امکاناتی که نیاز دارید را برایتان فراهم می‌کند. از جمله سیستم‌های مدیریت محتوای اشتراکی عبارتند از ویکس، اسکوار اسپیس و پرتال که به سایت‌ساز شهرت دارند.

سایت‌ساز ویکس (Wix)

یکی از جذاب‌ترین سایت‌سازهای اشتراکی رایگان، “ویکس” می‌باشد. کار با محیط Wix بسیار ساده است. تنها با دراگ اند دراپ می‌توانید سایت‌تان را بسازید. حتی اگر حوصله و زمان انجام این کار را هم ندارید، می‌توانید در ارتباط با کسب‌وکارتان اطلاعاتی به ویکس بدهید تا سایت موردنظرتان را به صورت اتوماتیک آماده کند.

اما این پلتفرم رایگان جذاب معایبی هم دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:

• اگرچه ویکس یک پلتفرم رایگان است، اما در بخش‌های بالا و پایین سایت‌تان تبلیغات خود را نمایش می‌دهد تا بتواند هزینه‌هایش را تامین کند.
• یکی دیگر از معایب این پلتفرم این است که به شما اجازه استفاده از دامین مورد نظرتان را نمی‌دهد. برای مثال آدرس سایت شما بجای X.com می‌شود، username.wix.com/X.
• از دیگر مشکلات این پلترفم عدم پشتیبانی از افزونه‌هایی نظیر گوگل آنالیتیکس، فاوآیکون و پلاگین‌های فروشگاهی است.

توجه داشته باشید معایب گفته شده برای نسخه رایگان این سیستم مدیریت محتوا اشتراکی است و می‌توانید با پرداخت هزینه و خرید اشتراک ماهانه یا سالانه، امکانات مورد نیازتان را دریافت و حتی دامنه اختصاصی‌تان را ثبت کنید.

سایت‌ساز اسکوئر اسپیس (SQUARESPACE)

سیستم مدیریت محتوا اسکوئر اسپیس شباهت زیادی با ویکس دارد. اما این پلتفرم نسخه رایگان ندارد و از همان ابتدا باید با توجه به امکاناتی که نیاز دارید، اشتراک ماهانه بخرید. از سوی دیگر اسکوئر اسپیس تعداد قالب آماده کمتری در مقایسه با WIX دارد، اما با کلیک روی هر بخش می‌توانید اندازه و فونت نوشته‌ها و موارد دیگر را تغییر دهید و قالب دلخواه‌تان را بسازید. یکی دیگر از معایب این CMS این است که قابلیت پشتیبان‌گیری ندارد.

سایت‌ساز پرتال(PORTAL)

سیستم مدیریت محتوای پرتال، یک سایت‌ساز و فروشگاه‌ساز ایرانی است و به کاربران امکان می‌دهد به ساده‌ترین روش یک وب‌سایت یا فروشگاه اینترنتی را بسازند. هزینه اشتراکی این CMS بصورت ماهانه محاسبه می‌شود و برای پشتیبانی، طراحی قالب و غیره نیاز به پرداخت هزینه‌های جانبی نخواهید داشت.

مقایسۀ سیستم‌های مدیریت محتوای متن باز و اشتراکی

در جدول خلاصه کاملی از مقایسه سیستم مدیریت محتوا متن‌باز و اشتراکی ارائه شده است. همانطور که شرح داده شده در CMSهای اشتراکی نیازی به خرید هاست ندارید و شرکت‌های ارائه دهنده سیستم مدیریت محتوا، هاست و دامنه به شما ارائه می‌دهند.

قابلیت‌های مختلف یک سیستم مدیریت محتوا(CMS)

سیستم‌های مدیریت محتوا به صورت پیشفرض دارای امکانات زیادی هستند و برای دستیابی به امکانات بیشتر می‌توانید با نصب و اجرای افزونه‌ها آنها را پیاده‌سازی کنید. برخی از مهم‌ترین امکانات CMSها عبارتند از:

• به‌روزسانی وبسایت و قرار دادن محتوای متنی، تصویری و ویدئویی
• امکان درج لینک یا پیوندهای مختلف
• سئو یا بهینه سازی سایت برای موتورهای جستجو
• ایجاد فرم ثبت‌نام در سایت
• قابلیت اتصال به فروشگاه اینترنتی
• مشاهده گزارش آمار سایت
• پشتیبانی از گوگل آنالیتیکس
• امکان ایجاد منو، اسلایدشو، گالری تصاویر و …
• قابلیت اتصال به درگاه پرداخت
• پشتیبان‌گیری یا بکاپ اطلاعات

مزایای استفاده از CMS

تا اینجا با انواع سیستم مدیریت محتوا و امکانات آن آشنا شدیم. اگر از خودتان پرسیدید که استفاده از CMSها چه مزایایی دارد؟ در این جا به این سوال پاسخ خواهیم داد:

• ماهیت مشارکتی یکی از مزایای اصلی CMSها می‌باشد. این به این معناست که مدیریت می‌تواند برای چندین کاربر دسترسی تعیین کنید و چندین کاربر بتوانند در درج، ویرایش و انتشار محتوا مشارکت کنند.
• از آنجایی که رابط کاربر CMSها مبتنی بر مرورگر است، هر تعداد از افرادی که در ساخت و تولید محتوای سایت نقش دارند، از هر کجا می‌توانند به بخش مدیریت دسترسی داشته باشند.
• مزیت مهم دیگر سیستم مدیریت محتوا این است که افراد غیر فنی و ناآشنا با زبان برنامه‌نویسی می‌توانند به سادگی محتوای خود را ایجاد و مدیریت کنند.

انواع سایت قابل طراحی با سیستم مدیریت محتوا

در حال حاضر سیستم‌های مدیریت محتوا بسیار انعطاف‌پذیر شده‌اند. اگرچه برخی از CMSها روی محتوای خاصی تمرکز دارند نظیر Magento که روی محتوای تجارت الکترونیک متمرکز هستند، اما اغلب سیستم‌های مدیریت محتوای رایج را می‌توان برای راه‌اندازی هر نوع وب سایتی استفاده کرد. برای نمونه با سیستم مدیریت محتوا وردپرس می‌توانید انواع وب‌ سایت‌های زیر را طراحی کنید:

• وب سایت‌های استاتیک
• وبلاگ‌ها
•  فروشگاه‌های تجارت الکترونیک
• انجمن‌ها
• دوره‌های آنلاین
• سایت‌های عضویت
• نمونه کارها
• و غیره.

نتیجه‌گیری

سیستم‌های مدیریت محتوا دقیقا همان چیزی هستند که هر طراح سایت و وب مستری به آن نیاز دارد. زیرا این سیستم‌ها کار طراحی سایت را به شدت آسان می‌کنند و به هر کسی امکان می‌دهند بتواند یک وب سایت را از صفر طراحی کند. از سوی دیگر به دلیل امکانات مختلفی که در اختیار کاربران قرار می‌دهند و مزایای زیادی که دارند به راحتی می‌توان از CMSها استفاده کرد.